Straatnamen voor ZFC’rs
door Ruud Meijns
Toen ZFC in 1970 van
de Westzanerdijk vertrok, opende zich de mogelijkheid om op dit terrein een woonwijkje neer te zetten. Daarover was in de gemeente geen verschil van mening te bespeuren; goed idee.
Wat de nodige opwinding opleverde, was het geven van namen aan de straten die in de wijk zouden ontstaan.
Het ZFC-terrein aan de Westzanerdijk met de mooie zittribune tijdens de wedstrijd ZFC – Blauw Wit.
In een brief aan de gemeenteraad van 27 januari 1981 stellen B&W, na overleg met de Commissie Straatnaamgeving en de Werkgroep Buurtvernieuwing Westzanerdijk voor de namen Grote Braak, Kleine Braak en Dijkbraak voor. Motivatie was dat in de vorige eeuw regelmatig doorbraken in deze IJ-dijk plaats vonden. Verder lezen
Lage Horn – Beatstreet
In Zaandam, in de Lage Horn, nam het etablissement ‘El Sombrero’ van uitbater Henny Cornet een prominente plaats in het uitgaansleven van jongeren die wilden luisteren en dansen op live muziek. Nu was het midden jaren ’60 in de Zaanstreek een ware explosie van bandjes en gelegenheden waar die bandjes hun muziek konden laten horen.
De Lage Horn stond altijd bekend om zijn kroegen, zeelieden en vechtpartijen. Henny Cornet valt de eer toe daar een positieve draai aan te hebben gegeven. In 1965 begon hij met het organiseren van live optredens.
Hulp kreeg hij daarbij van Joop Koekoek die het management voor verscheidene bandjes deed. Joop begon zijn werk als impresario met het organiseren van dansavonden in Concordia in Oostzaan. De eerste band die hij onder zijn hoede nam was ‘Mister X and the Atomics’ met de gebroeders Stompé als drijvende krachten. Koekoek organiseerde de avonden onder de naam ‘The Pop Star Club’.
Henk Dil – Zaans Kunstenaar 1937 – 1993
door Co Plomp (1947-2022)
Vanaf het moment dat ik een kunstwerk van wijlen Henk Dil kreeg ik het idee om een verhaal te schrijven over deze Zaanse kunstenaar. De aanleiding was een kistje met daarin een wat surrealistisch beeldje gemaakt van Carolina Pine, afgedekt met glas dat op Facebook gratis werd aangeboden door Co Rol, voormalig journalist van het Zaans dagblad de Typhoon. Toen ik het ophaalde en in handen kreeg herinnerde ik me weer dat ik ooit het gebruikte hout samen met Henk op maat heb geschaafd met de vandiktebank.
Ik heb Henk leren kennen op één van de legendarische feesten/exposities in de gemeenschappelijke ruimte van het centrum Dam 8. Ook woonden er destijds 2 vrienden, Dick Karman en Frank Vogel, beiden kunstschilders. Zodoende kwam ik vaak op bezoek op Dam 8. Verder lezen
De Melksalon
Wat dronk het gewone volk in de 19e eeuw? Water, maar dat was nog erg onbetrouwbaar wat hygiëne betreft, maar men dronk vooral bier. Melk had ook haar risico’s want boeren spoelden hun bussen en flessen nog geregeld om met slootwater. Soms werd de melk met slootwater aangelengd. Met de toename van de industrialisatie kwamen er melkfabrieken die zuiverder werkten. Daarnaast waren er de geheelonthoudersverenigingen die het liefst de alcohol helemaal zouden verbieden. Dat met elkaar gaf de melksalon een mooie kans.
De eerste melksalon die ik in de couranten tegenkwam, was die op de Hogendijk van de heer Beugeling in 1896. ‘Melksalon met Speeltuin’, naast café Czaar Peter en tegenover de werf van de weduwe K. Brouwer. Op het bord aan de gevel staat het ook vermeld ‘Melksalon & Speeltuin’. In de periode van 1896 tot 1930 telde ik op 18 verschillende plekken een melksalon in Zaandam. Dat wil niet zeggen dat dat alles is, want soms werd een kamertje in een huis vrijgemaakt voor een ‘melksalon’. Verder lezen
Het Pruthuis van Best
door Ruud Meijns
Dit is het Kalf in 1916. Door de watersnood van begin van het jaar is er een enorme watervlakte ontstaan. Als een eiland in de zee ligt daar het ‘Pruthuis’ de Leeuwerik van de heer Dirk Best sr. Pruthuis is de volkse aanduiding voor een traankokerij waarin walvistraan werd gekookt om er goede traan uit te halen. Links op de achtergrond molen de St. Willibrordus en rechts De Hemmes.
Lage Horn 4
door Ruud Meijns
Lage Horn, van oudsher een uitgaansgebied , eerst voor de zeelui en in de zestiger jaren voor de popliefhebbers. Het gaat in dit geval om Lage Horn 4 dat dienst deed zowel als woonadres als wel als café. Ik heb een lijst gemaakt van de mensen die op dit adres ingeschreven stonden en als je de lijst langsloopt, ontkom je niet aan de indruk dat er in bepaalde periode meerdere personen hier woonden. De lijst is te zien aan het eind van dit artikel.
In 1892 laat Klaas Offenberg een huis op dit adres bouwen. Klaas Offenberg is balkenvlotter en je zou aannemen dat hij met een huisje tevreden zou zijn, maar in het kadaster blijkt hij over meerdere panden in de omgeving te beschikken.
Hij zal hier zelf in hebben gewoond neem ik aan en mogelijk was degene die de volgende eigenaar werd hier al eerder geweest want ze waren familie van elkaar. Verder lezen
29 september Historisch Café over de veranderingen in het centrum van Zaandam
Op maandagmiddag 29 september start het nieuwe seizoen voor het Historisch Café van de vereniging Historisch Zaandam met een lezing over het centrum van Zaandam en de plannen voor de herbouw van het Havenkantoor.
Tom Tulleken zal een presentatie geven over de enorme veranderingen die in Zaandam in het gebied rond de Hogendam plaatsvonden en die werden ingeluid door, in eerste instantie, de aanleg van de Wilhelminasluis, enkele jaren later gevolgd de door de demping van de havenkom, en in de jaren ’50 en ’60 “afgerond” door plan Nieuwe Dam (de bouw van de Beatrix- en Wilhelminabrug en het Zaangemaal). Als gevolg van de industriële vooruitgang heeft Zaandam een enorme tol betaald qua aantrekkelijkheid en sfeer.
Natuurlijk komt daarbij het Havenkantoor ter sprake, niet alleen omdat dit het eerste gebouw was dat na de demping van de havenkom verrees, maar ook omdat het een bouwkundige parel was die op een fantastische zichtlocatie stond. En dat is nu precies één van de redenen waarom het Havenkantoor weer terug moet komen, op praktisch dezelfde zichtlocatie, als het ware om iets te herstellen wat in 1963 jammerlijk verdwenen is.
Lezing door Tom Tulleken op maandagmiddag 29 september om 14.00 uur in Buurtcentrum De Bovenkruer, Drielse Wetering 49, 1509 KP Zaandam. Inloop vanaf 13.30 uur. Toegang gratis. Een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld. Verder lezen
Langeland
door Ruud Meijns
Kent u het Langeland?
We weten vanuit het verleden dat de paden ontstonden vanuit de hoofdwegen het land in. Meestal omdat daar een molen of een bedrijfje stond waar het pad naartoe leidde. Tussen de Vaart en de Westzijde en het Stuurmanspad en het Zonnewijzerspad lag een gebied dat het Langeland of Lange Land werd genoemd. Nog geen pad of straat.
Dit is een kaart van Oud West van 1894. Links (blauw) loopt de Vaart en rechts (geel) loopt de Westzijde. Het gebied bij de blauwe pijl, tussen het Stuurmanspad en het Hollandsche Pad is het Langeland. Het blauw boven is de Papenpadsloot. Verder lezen
Magazine Historisch Zaandam Special Bullekerk verschenen
Vrijdag 29 augustus vond bij in de Bullekerk de officiële overhandiging plaats van het magazine ‘Bullekerk – van Godshuis naar Cultuurhuis’, speciaal uitgebracht door De Vereniging Historisch Zaandam dat gaat over de transitie van kerk naar Cultureel Centrum. Michiel van der Burght, adjunct-directeur van Stadsherstel nam als eerste het bijzondere en kleurrijk uitgevoerde magazine in ontvangst van Karel Puhl die verantwoordelijk is voor de teksten waarvoor hij uitgebreid historisch onderzoek heeft gedaan. Zo staat het blad vol met wetenswaardigheden over dit prachtige Rijksmonument uit 1640 en is verkrijgbaar bij Historisch Zaandam, Bruna, Zaanstore (VVV), Van Langelaar, Molenmuseum en uiteraard in de Bullekerk voor slechts 5 euro! Leden van Historisch Zaandam krijgen het blad vanzelf thuisgestuurd. Verder lezen
Monumentenschildjes voor vier panden rond sluizencomplex : ’We moeten zuinig zijn op dit bijzondere stukje Zaandam’
Vier gebouwen in het stadshart van Zaandam zijn donderdag 28 augustus 2025 voorzien van een monumentenschildje. De vier gemeentelijke monumenten zijn kenmerkend voor de grote veranderingen van het oude centrum rond de Hogendam en het sluizencomplex aan het begin van de 20ste eeuw.
Wethouder Natasja Groothuismink van monumenten en erfgoed wandelde met vereniging Historisch Zaandam en de gemeentelijke afdeling Erfgoed langs de vier gebouwen. Het zijn het 110 jaar oude elektriciteitskantoor aan de Oostkade – tegenwoordig een woning – en de voormalige Josephschool (1900) ten noorden van de Beatrixbrug, nu bekend als filmtheater De Fabriek.
Ook kwamen er schildjes op het voormalige postkantoor (1930) aan de Dam, waarin Tokyoto is gehuisvest, en op het pand van ’t Nut van het Algemeen aan de Czaar Peterstraat (1902). Verder lezen
Bert Braspenning (1937-2025)
‘Kom maar langs’ mailde hij, maar het is er nooit van gekomen. Het was postduivenvereniging De Zeppelin die me op het spoor bracht van deze enthousiaste duivenmelker Bert Braspenning. Hoe meer ik over hem las des te meer mijn bewondering voor hem groeide. Iemand die zo vergroeid was met de duivensport. Er werd zelfs een duivenras naar hem vernoemd. Maar hij was daarnaast een enthousiast schrijver over de geschiedenis van de duivensport in de Zaanstreek.
Op de foto staat hij bij zijn duiven met een racefiets, dat is omdat hij op diverse manieren ook bij wielerclub DTS betrokken was. Foto: Rob Bruyn
Dirk Donia
door Ruud Meijns
Dirk Donia is op 10 januari 1859 in Franeker geboren. Vader was boerenarbeider. Dirk had drie broers en een zus. Door de slechte economische omstandigheden in het Friesland van die dagen was er slechts een lagere school voor hem en daarna werken als leerling timmerman. Maar hij wil meer en vertrekt op 25 mei 1881 als timmerman naar Amsterdam. Een jaar later laat hij zijn vriendin en nichtje Trijntje Donia overkomen om op 17 mei 1882 met haar te trouwen.
Al in 1883 verhuist het gezin van Amsterdam naar Zuidhorn (Groningen) waar hij gaat werken in dienst van de H.IJ.S.M. (spoorwegmaatschappij). Hij is dan al actief in de plaatselijke bond voor spoorwegambtenaren. In de politiek wordt Donia in 1887 actief voor de ‘Vereeniging voor Algemeen Kies- en Stemrecht’ en voor de S.D.A.P. Verder lezen
Restauratie
door Ruud Meijns
Het kan niet genoeg verteld worden dat restauratie van beeldbepalende panden een meerwaarde heeft. Een oud pand wordt opgeknapt en wordt weer gebruikt als woning, winkel of bedrijf. Het geeft aan de stad of dorp een verbeterde versie van zichzelf terug waar het publiek met genoegen naar kijkt.
Soms zit een oud pand een bedrijf in de weg en dat was het geval bij Oostzijde 325 dat naast cacaofabriek Gerkens stond bij de Noordervaldeurssluis. Degene die dit project op zich nam was Jan Piet Bloem (1952-2024).
Het vroegere Café bij de Noordervaldeursluis. De laatste uitbater was Jan Kat. Na het verdwijnen van de sluis sloot het café zijn deuren en werd Jan Kat slager. Hij overleed tijdens zijn werk in de slagerij in de Westzijde. Zijn weduwe is er nog geruime tijd blijven wonen en het café is altijd intact gebleven ondanks de sluiting. Hier staat het pand links bij de sluis en de ophaalbrug. Verder lezen
Douane vertellingen
door Han van Lokhorst
medio 1970
Het voormalige Oostelijke Havengebied in Amsterdam (al enkele jaren grotendeels woongebied) kende verschillende douaneloodsen alwaar onder meer via zee per schip binnengekomen goederen tijdelijk werden opgeslagen alvorens ze een nadere bestemming gingen volgen.
Doorgaans werden douaneloodsen en entrepots ambtelijk bewaakt en als daar niet werd gewerkt werden ze ambtelijk gesloten middels een zeer fors douaneslot, gemerkt “MvF” met een nummer. 
Ook op de Oostelijke Handelskade bevonden zich enkele douaneloodsen. In elke douaneloods bevond zich een ambtenarenkantoortje, de ruimte voor de dienstdoende douaneambtenaar. Voor de inrichting van het kantoortje diende de loodsbeheerder (vaak een scheepvaartonderneming, ex- en/of importeur van goederen) overeenkomstig de verleende vergunning zorg te dragen, maar die had doorgaans weinig trek daar veel geld aan uit te geven, bovendien was het in het oostelijk Havengebied een oude troep, de infrastructuur, de gebouwen hadden hun tijd gehad en er werd niet meer in geïnvesteerd. Droefgeestigheid troef. Loods Brazilië, rechts op de foto was zo’n voorbeeld. Verder lezen
Z.F.C. – E.D.O.
Het onderschrift bij de foto.
Voor hen die tot heden geen kennis droegen van de belangstelling welke voetbalwedstrijden trekken, zij hier een fotografische reproductie voorgelegd van een deel der enorme menschenmassa die Zondagmiddag de match Z.F.C. – E.D.O te Zaandam bijwoonde. Het was van den beheerder der E.N.R.C. werkelijk een goede gedachte door middel van een serie luidsprekers het muzikale deel te verzorgen, wat allerwege op prijs werd gesteld. Bron: Zaanlander 5 maart 1930