John Earnest Aitken
door Ruud Meijns
Tot kort geleden zei deze naam mij niets maar sinds ik bezig ben in het boek “De Ontdekking van Holland” van Jan Brokken, weet ik iets meer over deze schilder. Het boek gaat over het kunstenaarshotel Spaander in Volendam. Dat trok in het begin van de twintigste eeuw veel kunstenaars aan. John Earnest Aitken kwam met zijn vader, ook schilder, in 1912 vanuit Engeland naar Volendam. Hij was vooral gefascineerd door water en luchten.
Meestal zoek ik nog wat verder over de schilders die in het boek genoemd worden en zo zag ik dat deze Engelse kunstenaar ook Zaandam had aangedaan en van dat bezoek een werkje naliet met de titel “Zaandam”. Ik kan niet zeggen dat ik precies weet waar het in Zaandam is, maar wie weet ziet iemand een herkenningspunt. Foto: Mutual Art
Filmmiddag
In het Noordhollands Dagblad van vrijdag 31 oktober werd ruim aandacht geschonken aan de filmmiddag van Historisch Zaandam van maandag de 27e. “Fans van geschiedenis vreten Zaanse films’ schreef journalist Rob Swart. Met een foto op de voorpagina en een pagina in het regio katern.
de foto is van Pascal Fielmich.
Voor het hele artikel in het Noordhollands Dagblad klik hier
Vrolijke bus
door Ruud Meijns
Toen deze bus van de ENHABO in 1984 door de Zaanstreek reed, zullen velen zich hebben afgevraagd wat de voorstelling betekende.
Het was iets uit het verleden dat was nog wel te zien aan de kleding van de vrouw maar verder geen aanwijzing op de bus.
De beschildering was ter gelegenheid van de tentoonstelling in de Stadswinkel en in het herbouwde wachthuisje in de Peperstraat. Verder lezen
Vreemdelingen
door Ruud Meijns
Er is tegenwoordig een hoop te doen over vreemdelingen. Gedoe over de vraag wie of wat een vreemdeling is.
Een definitie: Een vreemdeling is iemand die niet de nationaliteit van een land bezit of niet wettelijk inwoner is van een staat. Het kan ook verwijzen naar iemand die onbekend is met een bepaalde plek of omgeving, of iemand die niet direct tot een bepaalde groep behoort.
In het boek over de geschiedenis van de Banne Westzaan, waar Westzaandam onder viel, staat het volgende verhaal te lezen.
In 1739 wilden Jan Justus Leijs en Trijntje Jurriaans in West-Zaandam trouwen. Dat verzoek werd echter geweigerd waarop de trouwlustigen zich tot het Hof van Holland wendden om alsnog toestemming te krijgen.
Ze kregen geen toestemming en moesten het dorp, West-Zaandam, binnen vier weken verlaten.
Het oude raadhuis van Westzaandam bij de Bullekerk Verder lezen
K. Kanstraat
Foto gemaakt vanaf de Klaas Kanstraat bij het Verzetsplantsoen, gezien richting het oostzuidoosten. De twee huisjes centraal in de foto stonden aan het verdwenen Boomgaardspad en droegen nrs. 27-29 en 23-25 (r), beide waren in 1896 gebouwd. De foto werd tegen het einde van de jaren ’50 van de 20e eeuw gemaakt, kort hierna werd de Klaas Kanstraat doorgetrokken en verbonden met de Tuiniersstraat, de huisjes die in het tracé van de weg stonden zijn toen gesloopt. Het linker huisje met nr. 27-29 verdween eind van de jaren ’60 door sloop.
Foto en tekst: Vereniging Zaanse Molen
Groote Glopsteeg
door Ruud Meijns
In juni 1899 kreeg deze steeg, recht tegenover het Zaanse huis dat we nu ‘het Monet huis noemen, haar naam en in de toelichting stond ‘gelegen tegenover het Groote Glop’. Maar tijden veranderen ook de overwegingen wat waard is om een naam te krijgen. Zo ook in juni 1932 toen B&W overwoog dat nu er een vernummering in de gemeente plaats vond, dat men ‘eenige kleine stegen die voor het verkeer van geen belang zijn en waaraan geen of slechts enkele huizen staan te laten vervallen.’ 
De nummering van de huizen in de voormalige Groote Glopsteeg kregen nu het nummer van het huis aan de Oostzijde met een toegevoegde letter.
Dit is het beeld begin jaren ’30 met de Groote Glopsteeg helemaal links in het beeld.
Daar waar het groentetuintje ligt, zal in de toekomst de Vergilliusstraat worden gebouwd. Het grote witte gebouw rechts is van zevenmaker Vooren.
10e Grote Zaanse Geschiedenis Quiz in het Zaantheater
Foto: Het team van Historisch Zaandam v.l.n.r. voor Harry van Nek en Ursulien van Berge en achter Wiebe Visser, Karel Buhrs en Gerard van Leeuwen. Foto van het Gemeentearchief.
Woensdag 15 oktober werd voor de tiende keer de Grote Zaanse Geschiedenis Quiz in het Zaantheater gehouden. Deze jaarlijkse GZGQ is inmiddels een belangrijke ontmoetingsplaats geworden voor de historische organisaties en belangstellenden in de Zaanstreek. De kleine zaal van het Zaantheater was dan ook voor de helft gevuld met de 19 deelnemende teams en voor de andere helft uitverkocht voor supporters. Verder lezen
Nieuw Magazine Historisch Zaandam
Redactiecommissie en Werkgroep Bovenkruier bereiden de verzending van Magazine 15 van Historisch Zaandam voor.
Het extra nummer 14 als Special over de Bullekerk was de laatste recente uitgave van onze vereniging. Maar nu ligt editie 15 al weer bijna in de brievenbus.
In dit nummer vindt u artikelen over ‘De tien plagen’, de eerste sociale woningbouw van Zaandam, Verhalen van 90 jaar Bischoff in Zaandam, over de Hogendijk, de Verzetsbuurt als eerste naoorlogse buurt van Zaandam, Zaanse rangen en standen. De Spoorbuurt, De Burcht en veehouder Maarten Swart. Kortom weer een mooi nummer met aandacht voor de historie van Zaandam. Verder lezen
Zaanse filmgroep presenteert Filmmiddag in het Historisch Café
Op maandag 27 oktober organiseert Historisch Zaandam in samenwerking met de Zaanse Filmgroep een filmmiddag in het buurtcentrum De Bovenkruier.
Tijdens deze middag in het ‘Historisch Café’ worden een groot aantal korte films vertoond welke zijn gemaakt door leden van de videogroep Zaanstreek of afkomstig zijn uit het archief van de Zaanse Filmgroep. Een aantal van deze films is ook te vinden op internet.
Filmmiddag op maandagmiddag 27 oktober om 14.00 uur in Buurtcentrum De Bovenkruier, Drielse Wetering 49, 1509 KP Zaandam. Inloop vanaf 13.30 uur. Toegang gratis. Een vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld. Verder lezen
KLOMPEN
door Henk Elzenga
Wat valt er nu te schrijven over KLOMPEN…..?
De redacteur van dit verhaal/artikel is met klompen opgegroeid en kan voor geïnteresseerden hierover toch heel wat vertellen. Een stukje historie dus!
Doordat er in de Tweede-Wereldoorlog en kort daarna de klomp een heel belangrijk schoeisel was valt hierover nog heel wat uit de geschiedenis hiervan weer te geven.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren schoenen heel slecht verkrijgbaar. Klompen daar en tegen niet. Voor een paar klompen ging je als Kalver naar Hannes van der Wardt. Daar kon je passen om de goeie aan je voeten te krijgen.
Hannes zijn zaak bereikte je via een steeg naast zijn huis en dat van buurman Jan Kriek, die een groothandel had in klompen. Winkel kon je het eigenlijk niet noemen al stond er met grote letters op de deur SUPERMARKT.
Had je de juiste maat aan je voeten dan ging je gelijk naar huis. Stak daar de pook in de kachel en brandde met de gloeiende pook je initialen in de kap van de nieuwe klompen. Meteen al een beschadiging aan die mooi beschilderde klompen!
Het voorgaande was nodig omdat er in de gang van de lagere school enorm veel klompen stonden en jij de jouwe er dan op je initialen uit kon zoeken. Was de prijs te hoog voor sommige portemonnee ’s dan kocht men kale witte klompen! Verder lezen
Straatnamen voor ZFC’rs
door Ruud Meijns
Toen ZFC in 1970 van
de Westzanerdijk vertrok, opende zich de mogelijkheid om op dit terrein een woonwijkje neer te zetten. Daarover was in de gemeente geen verschil van mening te bespeuren; goed idee.
Wat de nodige opwinding opleverde, was het geven van namen aan de straten die in de wijk zouden ontstaan.
Het ZFC-terrein aan de Westzanerdijk met de mooie zittribune tijdens de wedstrijd ZFC – Blauw Wit.
In een brief aan de gemeenteraad van 27 januari 1981 stellen B&W, na overleg met de Commissie Straatnaamgeving en de Werkgroep Buurtvernieuwing Westzanerdijk voor de namen Grote Braak, Kleine Braak en Dijkbraak voor. Motivatie was dat in de vorige eeuw regelmatig doorbraken in deze IJ-dijk plaats vonden. Verder lezen
Lage Horn – Beatstreet
In Zaandam, in de Lage Horn, nam het etablissement ‘El Sombrero’ van uitbater Henny Cornet een prominente plaats in het uitgaansleven van jongeren die wilden luisteren en dansen op live muziek. Nu was het midden jaren ’60 in de Zaanstreek een ware explosie van bandjes en gelegenheden waar die bandjes hun muziek konden laten horen.
De Lage Horn stond altijd bekend om zijn kroegen, zeelieden en vechtpartijen. Henny Cornet valt de eer toe daar een positieve draai aan te hebben gegeven. In 1965 begon hij met het organiseren van live optredens.
Hulp kreeg hij daarbij van Joop Koekoek die het management voor verscheidene bandjes deed. Joop begon zijn werk als impresario met het organiseren van dansavonden in Concordia in Oostzaan. De eerste band die hij onder zijn hoede nam was ‘Mister X and the Atomics’ met de gebroeders Stompé als drijvende krachten. Koekoek organiseerde de avonden onder de naam ‘The Pop Star Club’.
Henk Dil – Zaans Kunstenaar 1937 – 1993
door Co Plomp (1947-2022)
Vanaf het moment dat ik een kunstwerk van wijlen Henk Dil kreeg ik het idee om een verhaal te schrijven over deze Zaanse kunstenaar. De aanleiding was een kistje met daarin een wat surrealistisch beeldje gemaakt van Carolina Pine, afgedekt met glas dat op Facebook gratis werd aangeboden door Co Rol, voormalig journalist van het Zaans dagblad de Typhoon. Toen ik het ophaalde en in handen kreeg herinnerde ik me weer dat ik ooit het gebruikte hout samen met Henk op maat heb geschaafd met de vandiktebank.
Ik heb Henk leren kennen op één van de legendarische feesten/exposities in de gemeenschappelijke ruimte van het centrum Dam 8. Ook woonden er destijds 2 vrienden, Dick Karman en Frank Vogel, beiden kunstschilders. Zodoende kwam ik vaak op bezoek op Dam 8. Verder lezen
De Melksalon
Wat dronk het gewone volk in de 19e eeuw? Water, maar dat was nog erg onbetrouwbaar wat hygiëne betreft, maar men dronk vooral bier. Melk had ook haar risico’s want boeren spoelden hun bussen en flessen nog geregeld om met slootwater. Soms werd de melk met slootwater aangelengd. Met de toename van de industrialisatie kwamen er melkfabrieken die zuiverder werkten. Daarnaast waren er de geheelonthoudersverenigingen die het liefst de alcohol helemaal zouden verbieden. Dat met elkaar gaf de melksalon een mooie kans.
De eerste melksalon die ik in de couranten tegenkwam, was die op de Hogendijk van de heer Beugeling in 1896. ‘Melksalon met Speeltuin’, naast café Czaar Peter en tegenover de werf van de weduwe K. Brouwer. Op het bord aan de gevel staat het ook vermeld ‘Melksalon & Speeltuin’. In de periode van 1896 tot 1930 telde ik op 18 verschillende plekken een melksalon in Zaandam. Dat wil niet zeggen dat dat alles is, want soms werd een kamertje in een huis vrijgemaakt voor een ‘melksalon’. Verder lezen
Het Pruthuis van Best
door Ruud Meijns
Dit is het Kalf in 1916. Door de watersnood van begin van het jaar is er een enorme watervlakte ontstaan. Als een eiland in de zee ligt daar het ‘Pruthuis’ de Leeuwerik van de heer Dirk Best sr. Pruthuis is de volkse aanduiding voor een traankokerij waarin walvistraan werd gekookt om er goede traan uit te halen. Links op de achtergrond molen de St. Willibrordus en rechts De Hemmes.
